Tokarka to urządzenie, które wprowadza w ruch obrotowy przedmiot, który poddany obróbce nabiera kształtu bryły obrotowej. Ruch obrotowy elementu umieszczonego w maszynie, poddany działaniu ruchu posuwowego narzędzia skrawającego (nóż tokarski) względem przedmiotu, powoduje uzyskanie pożądanego kształtu. Na tokarkach można wykonywać operacje takie jak: cięcie, szlifowanie, moletowanie, wiercenie, toczenie, gwintowanie.
Tokarki są używane w obróbce drewna, obróbce metali, natryskiwaniu cieplnym, regeneracji części i obróbce szkła. Obrabiany przedmiot jest zwykle umiejscowiony między kłami tokarskimi, z których co najmniej jeden (konik) może zwykle być przesuwany poziomo w celu dostosowania do różnych długości przedmiotu obrabianego. Inne metody trzymania przedmiotu polegają na zaciśnięciu za pomocą szczęk uchwytu tokarskiego lub tulei zaciskowej lub na płycie czołowej (flansza, planszajba) za pomocą zacisków lub zabieraków.
Podobno pierwsze tokarki były znane 1200 lat p.n.e., a już z dużą pewnością można powiedzieć, że korzystali z nich Etruskowie 700 lat p.n.e. Zaś ich historia "toczy się" nieprzerwanie po dziś dzień... Co można powiedzieć o jednej z najpopularniejszych maszyn skrawających dzisiaj?
Działania na tokarkach
Tokarka wprowadza więc w ruch obrotowy przedmiot, który dzięki obróbce skrawającej nabiera kształtu bryły obrotowej. Takie działanie nazywamy toczeniem. Dzięki temu uzyskujemy elementy takie jak stożki, wałki, walce, kule. Na tokarkach można wykonywać również inne operacje: cięcie, moletowanie, wiercenie, rozwiercanie, gwintowanie, przecinanie, radełkowanie, a z użyciem dodatkowych narzędzi nawet frezowanie i szlifowanie.
Narzędzia obrabiające w tokarce
Najczęściej do obróbki używane są noże tokarskie. Noże z kolei mocowane są w tzw. imaku tokarskim, na górnej płaszczyźnie sanek narzędziowych. Najczęściej stosowane są imaki pozwalające na montaż 4 noży jednocześnie.
Z kolei innego typu narzędzia obrabiające są montowane wewnątrz tulei gniazda konika (chwyt stożkowy), a narzędzia z uchwytem cylindrycznym – w uchwycie wiertarskim, osadzonym uprzednio w tulei konika. Pozwala to np. na gwintowanie czy wiercenie / rozwiercanie.
Mocowanie przedmiotów w tokarce
Obrabiany przedmiot jest zwykle umiejscowiony między kłami tokarskimi. Co najmniej jeden z kłów jest umieszczony w tzw. koniku, używanym do podtrzymywania długich obiektów. Konik może zwykle być przesuwany poziomo w celu dostosowania do różnych długości elementu obrabianego. Jak wspominaliśmy nieco wyżej, zamiennie z kłem w koniku można zamocować narzędzia obrabiające, np. gwintowniki, rozwiertaki czy wiertła.
Poza zastosowaniem kłów tokarskich (zwykłych lub obrotowych) do zamocowania elementów obrabianych używa się jeszcze:
-
zabieraków i tarcz zabierakowych,
-
tarcz tokarskich,
-
trzpieni tokarskich.
Tokarki CNC
Rozwój technologii komputerowego sterowania numerycznego obrabiarkami (CNC) nie ominął także i tokarek. Dzięki elektronicznemu programowaniu procesu obróbki i jej automatyzacji można uzyskać wysoką dokładność i powtarzalność, co jest ogromną zaletą w w produkcji seryjnej. Projekt obiektu jest wprowadzany do komputera sterującego tokarką przez operatora, a zaprogramowana maszyna przetwarza wprowadzone dane, tworząc gotowy detal.
