Tulejki zaciskowe

Tuleja zaciskowa jest elementem przytrzymującym – rodzajem uchwytu, który tworzy kołnierz wokół trzymanego przedmiotu i wytwarza wokół niego dużą siłę zaciskową. Może być stosowana do trzymania zarówno przedmiotu obrabianego, jak i narzędzia.
Tulejka zaciskowa jest tuleją posiadającą otwór przelotowy oraz stożkową stronę zewnętrzną. Tulejka może zostać zaciśnięta wokół pasującego stożka – wewnętrzna strona kurczy się do nieco mniejszej średnicy, pewnie zaciskając narzędzie lub obrabiany przedmiot. Osiąga się to najczęściej z tulejkami sprężystymi, wykonanymi ze stali sprężystej, posiadającymi jedno lub więcej nacięć wzdłuż długości, co pozwala na rozszerzanie i kurczenie się tulejki. Alternatywą dla tej konstrukcji są tuleje gumowo - stalowe, posiadające kilka stożkowych stalowych płytek tworzących okrąg, trzymanych razem za pomocą elastycznego materiału (zwykle jest to guma naturalna lub syntetyczna). Marką tego typu tulejek zaciskowych jest Jacobs Rubber-Flex. Tulejki Rubber-Flex wykorzystywane są często do mocowania gwintowników w głowicach gwintujących. Bez względu na konstrukcję tulei, zasada jej funkcjonowania pozostaje ta sama: zaciskanie tulejki wokół narzędzia lub obrabianego przedmiotu.

We frezarkach górnowrzecionowych tulejka zaciskowa utrzymuje frez we wrzecionie. W Stanach Zjednoczonych są to najczęściej narzędzia o chwytach 6.4 lub 12.7 mm, zaś w Europie powszechnie spotykane rozmiary to 6 lub 8 mm.

Tulejki do frezarki górnowrzecionowej

Obróbka metali

Do obróbki metali stosuje się wiele rodzajów tulejek zaciskowych. Standardowym modelem używanym powszechnie w przemyśle są tulejki R8 oraz 5C. Najczęściej spotykane są tulejki z chwytem cylindrycznym, jednak na rynku dostępne są także tulejki o innym kształcie chwytu, np.: kwadratowym lub sześciokątnym. Ponadto, często spotykane są tulejki wykonywane na zamówienie, przeznaczone do przytrzymywania nietypowych rozmiarów oraz kształtów. Nazywane są tulejkami „awaryjnymi” (emergency collets, E-collets) lub tulejkami miękkimi (ze względu na to, iż występują w odmianie miękkiej, niehartowanej). W automatach tokarskich wrzecionowych stosowane są tuleje zaciskowe automatowe typu DIN6343. Ich cylindryczna powierzchnia wewnętrzna może być gładka, z kanałkami wzdłużnymi lub z kanałkami poprzecznymi.

Tuleja automatowa

Tulejki zaciskowe ER

System tulejek zaciskowych “ER”, opracowany i opatentowany przez Rego-Fix w 1973 roku, jest najczęściej stosowanym systemem zaciskowym, obecnie dostępnym w asortymencie wielu firm na całym świecie. Standardowymi rozmiarami są ER-8, ER-11, ER-16, ER-20, ER-25, ER-32, ER-40 oraz ER-50. Nazwa „ER” pochodzi od istniejącej wcześniej tulejki „E” zmodyfikowanej przez firmę Rego-Fix, która dodała „R” od swojej nazwy. Liczba występująca w typie tulei oznacza średnicę zewnętrzną tulejki przy czole uchwytu podaną w milimetrach. Tulejki ER mogą być używane do mocowania narzędzi skrawających (wiertła, frezy, gwintowniki), jak również do trzymania obrabianych przedmiotów.

Tulejka zaciskowa ER

Tulejki zaciskowe PTEz

Zanim w obiegu pojawiły się tulejki zaciskowe ER, na polskim rynku funkcjonowały tulejki PTEz. Są bardziej sztywne od Er-ek i różnią się ilością nacięć.

Tulejka zaciskowa PTEz

Tulejki R8

Tulejki zaciskowe R8 zostały opracowane przez firmę Bridgeport Machines Inc. do pracy z frezarkami. Tulejki te wymagają dokładnego dopasowania średnicy chwytu narzędzia do średnicy tulejki. Tulejki R8 posiadają specjalny rowek, który zapobiega rotacji podczas mocowania lub zdejmowania. Tulejki są mocowane za pomocą ściągacza.

Tulejka zaciskowa R8

Tulejki 5C

W przeciwieństwie do innych systemów stosowanych w tulejkach zaciskowych, tulejki 5C zostały opracowanie głównie do przytrzymywania przedmiotów obrabianych. Na pierwszy rzut oka są zbliżone budową do tulejek R8. Oprócz tulejek z chwytem cylindrycznym dostępne są również tulejki 5C przeznaczone dla przedmiotów o przekroju kwadratowym i sześciokątnym.

Tulejka zaciskowa 5C

Tulejki zaciskowe DA

Tulejki zaciskowe DA (Double Angle) produkowane są przez takie firmy jak Universal Engineering, Kennametal, Erickson, Smith Tool, Lyndex i wiele innych. Znajdują zastosowanie we wszystkich standardowych rodzajach obróbki, za wyjątkiem frezowania.

Tulejka zaciskowa DA

Tulejki zaciskowe TG

Tulejki zaciskowe TG - Tremendous Grip (Mocny zacisk) gwarantują bardzo dużą siłę zacisku i dokładność we wszystkich typach wierceń. Zacisk tylnej strony stożka i łysinki wiertła zapewnia uzyskanie maksymalnych wartości posuwów i bardziej precyzyjne wiercenie otworów.

Tuleja zaciskowa TG

Tulejki stożkowe Morse

Pomimo tego, że stożek Morse’a jest stosowany najczęściej w trzpieniach i uchwytach, dostępne są również tulejki stożkowe. Zapewniają one większą dokładność niż tradycyjne uchwyty.

Tuleja zaciskowa Morse

Modelarstwo i inne hobby

Wielu użytkownikom (modelarzom, hobbystom, majsterkowiczom itp.) znane są tulejki mocujące końcówki wymienne w urządzeniach wysokoobrotowych takich producentów jak Dremel lub Proxxon.

Tulejki zaciskowe Proxxon